|
Голубые штаны |
|
Зарегистрирован: 21 окт 2014, 13:46 Сообщения: 3284
|
Woloh писал(а): аліна писал(а): Еўрапейская цывілізацыя - гэта цывілізацыя хрысціянская.. Без хрысціянства тут усё было б інакш.. На гэтай адной шостай яно было знішчана. Што, далей гэтых папоў самымі вінаватымі прызначаць? Ці іншых пашукаем - вінаватых? Вот заладили одно и то же. Европейская цивилизавция христианская, Христианская - европейская. И т.п. Ну это ж бред. Так, я, праўда, - заладзіла. Ну.. - таму, што гэта таксама, кшталту, - адкрыцьцё. Такое нешта відавочнае, але не асэнсаванае.. Вось такая наша краіна, такія мы, што не можам асэнсаваць відавочнае..Римская цивилизация, лежащая в основе современной Европы, нифига не христианская, а очень даже наоборот. А став Христианской она быстренько развалилась. Потом была ТЫСЯЧА (!) лет беспробудного христианского бедлама и беспредела, уничтожившего почти всю цивилизацию, грамотность, науку. Называлось это время Темные Века и люди жили в них как земляные черви. Как куча ДНРов. И весь этот уродливый апокалипсис невежества, смертей, болезней, войны с наукой, медициной, астрономией, физикой, эти сплошные аутодофе и религиозные резни длились ровно до... Ренессанса! та я ўжо ўчора і вікі пачытала - пра пра гэтае сярэдневечча з тысячы гадоў
(скапіявала гэты тэкст, таму, што тут ёсьць сведчаньні перакладу з украінскай)Тэрмін Тэрмін «сярэднявечча» паўстаў у Італіі ў XIV-XVI стст. у коле гісторыкаў і літаратараў, перадавых людзей свайго часу. Яны схіляліся перад культурай Старажытнай Грэцыі і Старажытнага Рыма, спрабавалі адрадзіць яе. «Сярэднімі стагоддзямі» яны назвалі час паміж антычнасцю і сваёй эпохай. У далейшым у навуцы замацаваўся падзел гісторыі на старажытную (старажытную), сярэднявечную і новую. Сярэднявечча ў сучаснай перыядызацыі сусветнай гісторыі ахоплівае час ад краху Заходняй Рымскай імперыі ў V ст. да эпохі Вялікіх геаграфічных адкрыццяў (рубеж XV-XVI стагоддзяў), прычым поўнае панаванне менавіта сярэднявечнага тыпу культуры ў Еўропе звязваюць не з усім перыядам, а з V-XIII ст. Затым у Італіі зараджаецца пераходная культурная эпоха — Адраджэнне, якая ахоплівае канец сярэднявечча і пачатак Новага часу.
Ацэнка сярэдніх стагоддзяў у навуцы змянялася. Гуманісты эпохі Адраджэння (менавіта ўвялі тэрмін) і асветнікі XVIII ст. (Дзідро, Вальтэр, Мантэск'ё) называлі іх «цёмнымі стагоддзямі», пісалі аб глыбокім заняпадзе культуры. У супрацьлегласць ім рамантыкі XIX ст. у навуковых і, асабліва, якія ў мастацкіх творах ідэалізавалі сярэднявечча, былі схільныя бачыць у ім ўвасабленне вышэйшай маралі. Сучасныя навукоўцы пераважна пазбягаюць крайнасцей. Прызнаецца, што ў параўнанні з антычнасцю, было страчана нямала дасягненняў культуры, але ў той жа час у сферу культурнага развіцця было прыцягнута новыя народы, зарадзіліся нацыянальныя культуры.
Фарміраванне сярэднявечнага тыпу культуры на тэрыторыі былой Рымскай імперыі адбывалася рознымі шляхамі. Усходняя Рымская імперыя захавала сваю дзяржаўнасць і адзінства. Візантыя працягу ўсяго сярэднявечча заставалася вялікай і ўплывовай дзяржавай, візантыйская культура стала прамым працягам антычнай. Але ў 1453 годзе пасля заваявання туркамі-асманамі яе гісторыя перапынілася.
Сацыяльна-эканамічны лад сярэднявечча ў Заходняй Еўропе схематычна можна прадставіць наступным чынам. На руінах Заходняй Рымскай імперыі паўстаў шэраг часам вельмі вялікіх (як, напрыклад, імперыя франкаў часоў Карла Вялікага), але нетрывалых ранніх феадальных манархій. Аснова эканомікі — сельская гаспадарка і вытворчасць на даму. Спачатку ўсе землі належалі каралю. Ён размяркоўваў іх паміж сваімі васаламі — феадаламі (феод — назва надзела), якія служылі ў яго войску. Феадалы, у сваю чаргу, надзялялі зямлёй сялян, якія выконвалі павіннасці (паншчына, чынш). Усталёўваліся складаныя ўзаемаадносіны паміж прыгоннымі сялянамі і памешчыкамі, і ўнутры класа феадалаў (прынцып «васал майго васала — не мой васал»). Кожны феадал хацеў пашырыць свае ўладанні, войны вяліся практычна бесперапынна. У выніку каралеўская ўлада губляла свае пазіцыі, што вяло да раздробненасці. Сяляне, якіх прыгняталі, не спынялі барацьбы ў розных формах — ад уцёкаў у гарады да вялікіх сялянскіх войнаў і паўстанняў. Узнікаюць самастойныя гарадскія камуны, яны становяцца апорай каралеўскай улады. З'яўляецца новы клас — гарадская буржуазія (уласна само слова «буржуа» ўтворана ад нямецкага «бург» — горад). Адпаведна, вылучаюць і асноўныя перыяды:
Перыядызацыя Сярэднявечча Пры перыядызацыі гісторыі Сярэдневякоўя, гісторыкі карыстаюцца самымі разнастайнымі прыметамі, з-за чаго яна выглядае недасканалай. Частка гісторыкаў лічыць пачаткам Сярэдневякоўя заняпад Рымскай імперыі (476) або падзел Рымскай імперыі на Заходнюю і Усходнюю (395), ці прыняцце хрысціянства Канстанцінам Вялікім (312), ці год пераносу сталіцы імперыі ў Канстанцінопаль (330). У якасці канца Сярэдневякоўя прапануюць час з'яўлення пратэстанцтва (1521), ці адкрыцця Амерыкі Калумбам (1492), або ўзяцця Канстанцінопаля асманамі (1453), ці пачатак заняпаду феадалізму ў Еўропе ў сувязі з Англійскай рэвалюцыяй (1642). Тым не менш, усе гэтыя падзеі сведчаць аб нейкім канцы адной эпохі і пачатку новай, таму межы Сярэднявечча хоць і выглядаюць вельмі размыта, але ўсё ж такі яны ёсць.
Роля рэлігіі і царквы ў сярэднявечным грамадстве[правіць | правіць зыходнік] Для сярэднявечнай культуры характэрныя дзве ключавыя адметныя прыкметы: карпаратыўнасць і панавальная роля рэлігіі і царквы. Сярэднявечнае грамадства, як арганізм з клетак, складалася з мноства сацыяльных станаў (сацыяльных слаёў). Чалавек па нараджэнні належаў да аднаго з іх і практычна не меў магчымасці змяніць сваё сацыяльнае становішча. З кожным такім становішчам былі звязаны свой круг палітычных і маёмасных правоў і абавязкаў, наяўнасць прывілеяў або іх адсутнасць, спецыфічны ўклад жыцця, нават характар адзення. Існавала строгая саслоўная іерархія: два вышэйшых станы (духавенства, феадалы-землеўладальнікі), затым купецтва, рамеснікі, сяляне (апошнія ў Францыі аб'ядноўваліся ў «трэцяе саслоўе»). Выразную формулу вывеў на мяжы X—XI стагоддзяў біскуп французскага горада Лана Адальберон: «адны моляцца, іншыя ваююць, трэція працуюць…». Кожны стан быў носьбітам і адпаведнага тыпу культуры.
Магутным аб'ядноўваючым фактарам у такіх умовах былі рэлігія і царква. Вызначальная роля хрысціянскай рэлігіі і царквы ва ўсіх галінах грамадскага і культурнага жыцця складала прынцыповую асаблівасць еўрапейскай сярэднявечнай культуры. Царква падпарадкавала сабе палітыку, мараль, навуку, адукацыю і мастацтва. Усе светапогляд чалавека сярэднявечча быў тэалагічным (ад грэчаскага «тэас» — бог). Чым жа можна патлумачыць такое выключнае становішча рэлігіі ў сярэднявечным грамадстве?
Адзін з адказаў на пытанне дае сам сэнс хрысціянскага веравучэння. Яно ўзнікла з барацьбы і ўзаемнага ўплыву мноства філасофскіх і рэлігійных плыняў. Калі казаць пра першаснае хрысціянства, то адной з галоўных ідэй, якія забяспечылі шырокае распаўсюджванне новай рэлігіі, была ідэя роўнасці людзей — роўнасць як грэшнасць істоты перад ўсемагутным і усяміласцівым богам — але таксама роўнасць. Хрысціянства, узнікшы ў калоніях Старажытнага Рыма, у асяроддзі рабоў, з самага пачатку не было рэлігіяй якога-небудзь аднаго народа, яно мела наднацыянальны характар. Як рэлігійнае вучэнне, хрысціянства грунтуецца на трох галоўных ідэях:
ідэі грахоўнасці ўсяго чалавечага роду, заражанага першародным грахом Адама і Евы; ідэі выратавання, які неабходна заслужыць кожнаму чалавеку; ідэі адкуплення ўсіх людзей перад богам, на шлях якога стала чалавецтва дзякуючы пакутам і добраахвотнай ахвяры Ісуса Хрыста, які злучыў у сабе як божую, так і чалавечую прыроду. У першапачатковым хрысціянстве вельмі моцная была вера ў хуткае другое прышэсце Ісуса Хрыста, Страшны суд і канец грэшнага свету. Аднак час ішоў, нічога падобнага не адбывалася, і на месца гэтай ідэі прыходзіць ідэя суцяшэння — замагільнай аддачы за добрыя ці благія ўчынкі, гэта значыць пекла і раю.
Асновы афіцыйнага царкоўнага светапогляду сярэднявечча былі закладзеныя на рубяжы IV-V стст. у працах Аўгустына, пазней прылічаны да ліку святых. Ён распрацаваў вучэнне пра «чароўныя ласкі», згодна з якім царква ёсць пасярэднік паміж Богам і людзьмі («адзінавыратавальная роля царквы»). Толькі царква прыцягвае людзей да бога. Як захавальніца «божай ласкі», яна можа даць чалавеку адкупленне грахоў. Згодна з Аўгустынам, увесь ход гісторыі асуджаны чароўнай здабычай, таму чалавек з'яўляецца не ў сілах яго змяніць і грэшна нават спрабаваць гэта зрабіць. Трэба пакорліва прымаць як багацце, так і беднасць, яны — следства першароднага граху Адама і Евы. Гэты ж грэх сказіў чалавечы розум, з таго часу ён павінен шукаць сабе апору ў веры. Адсюль — пастулат: «Вер, каб разумець», які абвяшчаў прыярытэт веры над розумам.
Да канца антычнасці хрысціянства ўяўляла сабой развітую светапоглядную сістэму. Было выраблена «сімвал веры» — кароткі выклад асноўных дагматаў хрысціянскай царквы. У яго ўвайшлі дагмат аб «трыадзінстве бога», які ёсць адзіны і, разам з тым, складаецца з трох чалавек — Бога-бацькі, Бога-сына і Бога-духа Святога, дагмат пра ўваскрасенне Хрыста і іншыя.
Першыя хрысціянскія абшчыны адрозніваліся дэмакратызмам, аднак досыць хутка служыцелі культу — духавенства, або клір ((грэч.: Κλήρος — жэрабя), спачатку іх выбіралі па жэрабі) ператвараюцца ў суровую іерархічную арганізацыю. Спачатку высокае становішча ў кліры займалі біскупы. Рымскі біскуп стаў дамагацца прызнання за ім першынства сярод усяго духавенства хрысціянскай царквы. У канцы IV — пачатку V ст. ён стаў называцца Папам і паступова набыў ўладу над усімі іншымі біскупамі Заходняй Рымскай імперыі. Хрысціянская царква стала называцца каталіцкай, што азначае сусветная.
Ужо ў апошнія стагоддзі існавання Рымскай імперыі хрысціянства з рэлігіі прыгнечаных ператвараецца ў дзяржаўную рэлігію. Папа абвясціў сябе «намеснікам Хрыста на Зямлі», на тую ж ролю прэтэндаваў патрыярх Канстанцінопальскі, у царкве апынулася два арганізацыйныя цэнтры. У 1054 годзе Папа рымскі і патрыярх Канстанцінопальскі праклялі адзін аднаго. Пры агульнай рэлігіі царква раскалолася на заходнюю — рымска-каталіцкую і ўсходнюю — праваслаўную. Ва ўмовах краху Заходняй Рымскай імперыі, хуткага ўтварэння і такога ж хуткага распаду «варварскіх» каралеўстваў, пастаяннага перакройвання меж, затым феадальнай раздробненасці, царква апынулася арганізаваная сілай, своеасаблівым востравам «парадку ў беспарадку». Мабыць, найбольш стабільнай дзяржавай Еўропы была Папская вобласць — сярэдняя Італія, якая перайшла ў VIII ст. пад непасрэднае праўлення рымскіх папаў (і якая існавала да XIX с.). Менавіта для абгрунтавання правы на ўладу ў гэтай дзяржаве была створана легенда аб «Канстанцінаў дар»: быццам рымскі імператар Канстанцін, пераносячы сталіцу ў Візантыю, сваім пераемнікам у Рыме пакінуў Папу.
Палітычны ўплыў папства распаўсюджваўся на ўсю Еўропу. Вельмі доўга толькі папа прызначаў біскупаў ва ўсе краіны. Царква шырока выкарыстоўвала сістэму пакаранняў (у тым ліку супраць кіраўнікоў): «адлучэнне», што ставіла чалавека па-за царквы, «анафему» — урачыстае публічнае накладання праклёну, «інтэрдыкт» — забарона адпраўляць культ на ўсёй тэрыторыі і іншыя. Абранне Папы з XI ст. стала праходзіць на адмысловых сходах кардыналаў, без магчымасці ўмяшання свецкай улады. Прыкладна траціна ўсіх ворных зямель у Еўропе належала царквы, усе дзяржавы выплачвалі «дзесяціну» (дзясятую частку падаткаў, якія збіраюцца) у яе карысць. У каталіцкай царкве ў Х ст. усталёўваецца звычай бясшлюбнасці (цэлібату) духавенства. Гэты звычай цесна звязаў стану феадалаў і духавенства: у сем'ях феадалаў старэйшы сын звычайна ўспадкаваў зямельную ўласнасць, а другі станавіўся святаром.
Феномен манастыра ў Еўропе Асаблівую ролю ў распаўсюдзе ўплыву царквы гулялі манастыры. Яны паўсталі ў III ст. у Егіпце і ўяўлялі сабой спачатку паселішча пустэльнікаў (ад грэчаскага «манах» — пустэльнік). Манастыры ў Еўропе становяцца і буйнымі землеўладальнікамі, і цэнтрамі шматгаліновых гаспадарак, і ўмацаванымі крэпасцямі, і агменямі культурнага жыцця. Першы манаскі ордэн арганізаваў Бенедыкт Нурсійскі ў VI ст. У далейшым, ордэн бенедыктынаў аб'ядноўваў да дзвюх тысяч манастыроў, у XII ст. у сувязі з серыяй буйных народных выступленняў ўзнікае новая плынь у манастве. Францыск Асізскі ў Італіі і Дамінік у Іспаніі амаль адначасова выступаюць з пропаведдзю беднасці, адмовы ад уласнасці, павагі да простай працы. Галоўным для святара яны думалі не ўрачыстае набажэнства, а пропаведзь у падарожжах сярод простых людзей. Такія погляды знайшлі вельмі шырокую падтрымку. Рым афіцыйна прызнаў францішканаў і дамініканаў ордэнамі жабрачых манахаў-прапаведнікаў. Трэба ўлічыць яшчэ адну прычыну ўплыву царквы, асабліва ў раннім сярэднявеччы. Гэта — агульны культурны заняпад, звод антычнай культуры, які наступіў пасля V ст. Разбураліся палітычныя, культурныя сувязі, большасць насельніцтва стала аграрнай. Пісьменнасць ператвараецца ў рэдкасць. На змену класічнай прыходзіць вульгарная (народная) латынь. У такіх умовах менавіта царква выступае захавальнікам антычнай культурнай спадчыны. Святары аказваюцца адукаванымі людзьмі. Бо і сярод кіраўнікоў тады пісьменныя людзі былі адноснай рэдкасцю. Напрыклад, Карл Вялікі — стваральнік велізарнай імперыі, герой паданняў і легенд — паважаў адукацыю, размаўляў латынню, грэчаскай, ведаў літаратуру. Але пісаць ён не ўмеў. Яго біёграф распавядае, што імператар вазіў «на ложку пад падушкай дошчачкі і лісты, каб у вольны час прывучыць руку выводзіць літары. Але мала меў поспеху».
Пры кляштарах арганізоўваліся скрыпторыі — спецыяльныя майстэрні для перапісвання кніг. Рукапісныя кнігі вырабляліся з пергамента — асаблівым спосабам апрацаванай цялячай або авечай скуры. Для вырабу адной Бібліі вялікага фармату патрабавалася 300 авечых шкур, на яе выкананне ішло 2-3 гады. Каштавалі такія кнігі, натуральна, неверагодна дорага. Пры кляштарах звычайна арганізоўваліся бібліятэкі. Акрамя Бібліі перапісваліся кнігі хрысціянскіх багасловаў, жыццяпісы святых, ацалелыя антычныя творы (без такога перапісвання да нас гэтыя творы проста не дайшлі). Тут складваюцца хронікі — апісанні падзей па гадах. Школы працягу ранняга сярэднявечча адкрываліся толькі пры цэрквах і манастырах. Паступова складваецца школьная праграма. Яна не мянялася потым стагоддзямі. У яе ўваходзілі «сем свабодных мастацтваў»: тры уступныя дысцыпліны — «трывіум» — граматыка, рыторыка (авалоданне красамоўствам), дыялектыка (авалоданне правільным красамоўствам, г. зн. фармальная логіка); чатыры дысцыпліны вышэйшага цыклу — «квадрыум» — арыфметыка, геаметрыя, астраномія, музыка.
Культура Сярэдневякоўя Асноўны артыкул: Культура Сярэднявечча Большасць насельніцтва сярэднявечнай Еўропы складалі сяляне. Як суадносіцца паміж сабой царкоўная, рыцарская культура і культура народнай масы? На гэтае пытанне цяжка адказаць адназначна. Так, культуру феадалаў літаральна пранізвае пагарду да «мужыкоў», у той жа час рукамі апошніх ствараюцца і упрыгожваюцца феадальныя замкі, храмы і манастыры. Яшчэ з варварскіх часоў захоўваюцца і развіваюцца народныя вусныя эпічныя творы — «Песня пра Нібелунгаў», «Песня пра Роланда» — але запісваюць і апрацоўваюць іх ужо адукаваныя людзі. Сярод сялян, асабліва з усталяваннем прыгоннага прыгнёту, пастаянна жыве нянавісць да прыгнятальніка — землеўладальнікаў, і ў той жа час паважаецца фігура рыцара — абаронцы хрысціянства. У народным асяроддзі адбываецца фарміраванне нацыянальных моў, пазней яны выцясняюць латынь з прафесійнай літаратуры. Сярэднія вякі багатыя на падобныя кантрасты.
Сялянскае светаўспрыманне, безумоўна, фарміравалася на аснове хрысціянскага светапогляду, але пры гэтым рэлігійныя пачуцці простых людзей значна адрозніваліся ад канонаў афіцыйнага багаслоўя. Асаблівая спачуванне выклікалі пакуты Хрыста, у іх бачылі адгалоскі уласнага лёсу. Паважаным становіцца вобраз Маці Божай, яе лічылі абаронцай і заступніцай. Нават незадаволенасць сялян сваім станам, барацьба супраць прыгнёту усвядамлялася ў хрысціянскіх вобразах. Узнікалі так званыя «народныя ерасі» (ерась — рэлігійнае вучэнне, якое адхілялася ад афіцыйнага, царкоўнага). Супраць такіх рухаў царква змагалася жорстка і ўпарта. Адной з гармат барацьбы становіцца інквізіцыя. Яна ператварылася ў вялікую царкоўную ўстанову і была падпарадкавана асабіста Папе рымскаму.
Народная сялянская культура стала адным з найважнейшых крыніц прагрэсу сярэднявечнай культуры, які пачаўся ў XI ст. і выказаўся ў фарміраванні гарадской культуры. У XI ст. у Заходняй Еўропе адбываецца хуткі рост гарадоў. Іх насельніцтва складалася з самых рашучых і найбунтивниших элементаў грамадства: у горада беглі прыгонныя — «паветра горада рабіла свабодным», мянялі лад жыцця некаторыя феадалы, асабліва збяднелыя. Новыя віды дзейнасці — гандаль, рамяство — патрабавалі актыўнасці, абачлівасці, спараджалі рацыяналістычны падыход да жыцця. Гараджане аб'ядноўваліся ў камуны, якія мелі органы самакіравання. Яны і узначальвалі барацьбу за вызваленне ад феадала ці манастыра, на землях якіх стаяў горад. Гэтая барацьба запатрабавала гераічных намаганняў і заняла немалы гістарычны тэрмін, але ўвянчалася ў выніку поспехам. Гарады сталі апорай каралеўскай улады ў ходзе ўтварэння цэнтралізаваных нацыянальных дзяржаў (за выключэннем Італіі, дзе пераважалі гарады-дзяржавы).
Важным элементам ўздыму культуры ў XI-XIII стст. было пашырэнне адукацыі, пачаўся выхад яе за рамкі багаслоўя. Арганізацыя гарадскога жыцця дыктавала патрэбу ў граматных людзях. Павялічваецца колькасць школ, з'яўляюцца гарадскія, епіскапальныя, а таксама прыватныя школы. Паступова ўзнікае іх спецыялізацыя. Напрыклад, у Балонні былі юрыдычныя школы, у горадзе Салерна — медыцынскія, прызнаным цэнтрам філасофіі лічыўся Парыж.
Навука У гэты перыяд Касцёл робіцца спадкаемцам Рымскай імперыі і ахоўнікам адукацыі, ствараючы і падтрымліваючы школы. Большасць адукаваных людзей былі святарамі і манахамі, а ўсе галіны ведаў падпарадкоўваліся багаслоў'ю[1]. Адзінай мэтай навукоўцаў ранняга Сярэдневякоўя было захаваць рэшткі антычных ведаў, а цэнтр навукі і культуры тады перамясціўся ў ісламскія краіны Блізкага Усходу і Маўрытанскай Іспаніі. Узрастанне цікаўнасці да навуковых ведаў пачалося ў Еўропе з ХІІ ст., які забяспечыў Еўропу ведамі ў філасофіі, логіцы, дакладных навуках, натуральных навуках і медыцыне грэкаў і мусульман. Вынікам гэтага стала нараджэнне новай навукі ў ХІV і ХV стст.
Навуковы Рэнесанс суправаджаўся масавай перакладчыцкай дзейнасцю і ўзрастаннем агульнай адукацыі ў Еўропе. Еўропа знаходзілася перад палітычным, сацыяльным і эканамічным рэнесансам, а ўзрост колькасці насельніцтва, урбанізацыя спрыялі развіццю школ. Школы ўзнікалі каля сабораў, сярод якіх асабліва значнымі робяцца школы ў Рэймсе, Шартры ды Парыжы. Калі колькасць вучняў значна памножылася, сталі ўзнікаць і ўніверсітэты. Універсітэты ўзнікалі вакол біскупскіх школ, як гэта адбылося з Сарбонай у Парыжы, альбо вакол навуковых гурткоў, як гэта адбылося ў Балоньі.
Асноўнай мовай адукацыі працягвалі заставацца лацінская і грэчаская мовы.
Навука ў Сярэдневякоўі была пэўным этапам у навуковым развіцці і знаходзілася перад навукай Рэнесанса, якая стала пераемніцай Сярэдневякоўя. Навука ўвабрала ў сябе дасягненні грэчаскай і ісламскай навукі, якія падрыхтавалі глебу для больш позніх навуковых дасягненняў. У гэты перыяд быў зроблены шэраг значных навуковых адкрыццяў, у выніку якіх сфармаваліся вытокі сучаснай навукі.
Да найбольш значных навуковых вынаходак трэба аднесці:
Індыйска-арабскія лічбы. Гэта параўнальна са стварэннем алфавіту.
Оптыка і лінзы. У працы Ібн аль-Хайсама "Скарбніца оптыкі" (каля. 1038 г.) разглядаліся лінзы і іх павелічальныя здольнасці. Роджэр Бэкан (пом. у 1294 г.) узгадвае аб выкарыстанні лінз для карэкцыі зроку сталых людзей. Акуляры з выпуклым шклом, напэўна былі выраблены да 1280 г. Да 1300 г. яны былі выраблены ў Венецыі. Гэта дало крок да развою гандлю шліфаванымі лінзамі і акулярамі..
Оптыка і перспектыва. Ібн аль-Хайсам сфармуляваў тэорыю пранікнення свету, якая растлумачвала асноўныя факты ўспрыняцця. "Оптыка" па-лацінску стала вядомай як "перспектыва"(perspectiva). У ХІІІ стг. Бэкан, Пічэм і Уайтло напісалі каментары па пытанням "перспектывы". Сучаснае ўспрыманне песпектывы як раздзелу опыткі нарадзілася ў Фларэнцыі ў ХІV ст. Стваральнікам еўрапейскай школы перспектывы стаў скульптар Ларэнцо Гіберці, а пазней, Леанардо да Вінчы.
Дадатковая механіка машынаў, гадзіннікаў і аўтаматаў. Традыцыя эліністычная ў механіцы вадзяных колаў і вадзяных гадзіннікаў працягнулася ў ісламскую эпоху і нарадзіла больш дасканалую і дакладную літаратуру, якая апісвала вялікае мноства канструкцыяў водападымальных механізмаў, вадзяных млыноў, паветраных млыноў, асадных машынаў, гадзіннікаў, аўтаматаў і др. Гэтыя распрацоўкі прывялі да стварэння механічных гадзіннікаў ў ХIV ст. У ХVІ ды ХVІІ стст., з'явілася вялікая колькасць кнігаў аб механізмах як на арабскай, так і на лацінскай мовах, у якіх былі выкладзены механічныя ідэі, якія існавалі раней.
Уплыў геаграфіі і астраноміі на мараходства і геаграфічныя адкрыцці. Вялікія геаграфічныя адкрыцці ХV стг. сталі магчымы дзякуючы карыстанню навуковымі ведамі, для паляпшэння навігацыі ад імкнення дасягнуць Індыі праз Атлантычны акіян. Для такога плавання неабходна было існаванне спецыяльных астранамічных інструментаў і табліц скланенняў. "Таледскія табліцы" аль-Зарклі (Арзакель), "Альфонсійскія табліцы" і арабскія, іспанскія і партугальскія календары ХIV стг. давалі неабходныя тэарэтычныя дадзеныя. Вылічэнні спрашчаліся з выкарыстаннем формул з трыганаметрыі. Іншымі фактарамі, стала выкарыстанне компасу і развіццё картаграфіі.
Алхімія і металургія Металы цікавілі алхімікаў больш усяго, іх магчымасці вывучаліся пры шматлікіх доследах. Апроч трактатаў па алхіміі ў некаторых спецыяльных працах апісвалася вытворчасць і тэрмічная апрацоўка сталі, а таксама вырабы мячоў. Усе гэтыя даследаванні спрыялі станаўленню сучаснай металургіі.
Порах і гарматы Вынаходства пораху кітайцамі, яго выкарыстанне арабамі і перайманне, альбо новае адкрыццё манахам Бартольдам Шварцам ў Еўропе, мела далёкія гістарычныя наступствы.
Дыстыляцыя і неарганічныя кіслоты Алхімікі атрымоўвалі азотную, серную, саляную кіслату і "царову гарэлку" шляхам дыстыляцыі.
А что такое Ренессанс, объясните мне как образованный человек? А Ренессанс был возвращением к Античности. К этому до-Христианскому миру. И именно взрыв наук и искусств во времена Ренессанса породил потом эпоху Европейского взлета над миром. Абразованы.. Я запомніла са школы пра гэтыя Сярэднія вякі толькі тое, што яны там вялі нейкія дурныя дыспуты..Схаласты нейкія былі.. Ці гэта ўжо веды з ВНУ - разам са стылямі - раманскім і гатычным? Нікога не віню - хто перашкаджаў у 20 год сядзець у бібліятэках, а ў школе на ўроках я ўвесь час (вось успомнілася, што магло быць прычынай няведаньня) размалёўвала прамакаткі .. вунь, дарэчы, якое сведчаньне першароднасці белмовы: прама - катка, а не "кашка" нейкая дурная.. Говорить, что Европа чего-то достигла в мире благодаря Христианству это то же самое, что считать, что Россия - великая страна благодаря Сталину. Не, пан..Няўдалае параўнаньне..Тым больш, што Расея была знішчана пасля 17-га. Няма той Расеі. А Сталін мае непасрэднае дачыненьне да велічы СССР..Все ровным счетом наоборот. вунь у навінах з Украіны - ад 08. 05 - Хата з глини, дах — з очеретуШто такое еўрапейскасьць і чаму мы толькі геаграфічна еўрапейцы - як і гэтыя грэкі? Ну і ў падсвядомасьці, можа, мы таксама еўрапейцы, бо далучанасьць - была, і яе рвалі з корнем.. Рвалі з корнем - прышчапляючы савецкасьць. А што такое савецкасьць? Гэта звычайнае рабства і праслаўленьне бесчалавечнасьці пад імем права і свабоды.. Гэта абяцанкі раю - заўтра і вось тут, а насамрэч, ты - проста ежа ці баласт - выбірай, што табе больш ганарова.. Гэты баласт скідваецца кожныя 20 год - дзеля новага руху ў мутнай вадзе.. Вось так апошнія 20 год пяяў гэты калхоз трубадураў саўковых - аб велічы СССР - а цяпер пара баласт непатрэбны скінуць - порцыю дурняў прасавецкіх у вайне за Украіну.. Хрысціянства было крокам да чалавечнасьці - ад антычнасьці з ягоным рабствам.. Набыткі антычнасьці - цывілізацыйныя - былі пабудаваны на рабстве.. Для нас - гэта вельмі актуальна- бо дзяржаўнасьць паўставала менавіта на гэтым грунце.. Русь вяла торг з Рамейскай імперыяй. Рабавала яе, таргавала з ёю - патрабавала нейкіх ільгот і права на звыклыя рынкі збыту.. Так - я заладзіла.. Але што з вышэйсказанага не відавочнае? Знакамітыя расейскія гісторыкі пра гэта распавядалі - вунь амаль 200 год таму назад.. Русь скарыстала хрысціянства, як саветы - абяцанкі сацыяльнай справядлівасці..
|
|